HEIM
Annarsflokks
Secondary
2024
Ásmundarsalur
Sýningin Annarsflokks fjallar um mikilvægi afgangsafurða í nútímaheimi. Annarsflokks æðardúnn er útgangspunktur sýningarinnar en slíkur dúnn er dæmi um afgangsafurð sem á sér engan farveg, og er talinn óseljanlegur samkvæmt íslenskum lögum. Sökum þess hversu einstakur æðardúnn er þegar kemur að hlýju og einangrun, er það hin mesta furða að ekki sé allur æðardúnn nýttur til fulls.
Útkoma þessa verkefnis eru sígildar útivistarflíkur, framleiddar á Íslandi, úr annarsflokks æðardúni og vatns- og vindheldri bómull. Formfræði, litir fuglsins og hans nánasta umhverfi eru einn helsti innblástur við þróun fatalínunnar. Þar sem hönnuðir verkefnisins eru einnig æðarbændur hafa þau beint aðgengi að hráefninu og heildræna yfirsýn á ferlinu sem það fer í gegn um. Á vörum frá Erindrekum og Sigmundi eru merkingar sem sýna; það ferli sem varan hefur farið í gegnum, ráðleggingar um umhirðu sem lengja líftíma vörunnar, að leita skuli til þeirra ef eitthvað kemur fyrir - því þau sjá um að laga það, hverjir tíndu dúninn og hverjir hreinsuðu hann, hverjir hönnuðu og saumuðu flíkina og fleiri atriði sem gerir vöruna fullkomlega gagnsæa.
Annarsflokks æðardúnn er ekki ónýtur, hann hefur marga af kostum fyrstaflokks dúns; hann er hlýr, léttur og einangrandi. Hann stenst þó ekki gæðamat, til dæmis ef örtrefjar af mosa, lúpínu eða melgresi nást ekki úr í hreinsunarferlinu, og er hann því ósöluhæfur. Dúnmatsmenn sjá til þess að votta gæði æðardúns en aðeins er löglegt að selja fyrstaflokks vottaðan dún.
Um 90% af æðardúni sem framleiddur er árlega á heimsvísu kemur frá Íslandi og er því mikil sérþekking hér á landi þegar kemur að æðarrækt. Þrátt fyrir það hefur vöruþróun verið takmörkuð og er meirihluti æðardúns seldur úr landi sem óunnin hrávara. Í þessu verkefni er áhersla lögð á að auka þekkingarsköpun þegar kemur að fullvinnslu á æðardúni frá hreiðri yfir í vöru. Á sama tíma öðlast annarsflokks æðardúnn hlutverk, en hingað til hefur æðarbændum verið sagt að geyma slíkan dún í geymslum sínum.
Verkefnið hefur verið í mótun frá árinu 2022 og hefur holtið fjárhagslegan stuðning frá Hvatasjóði Seyðisfjarðar, Hönnunarsjóði 2023, Fræ Tækniþróunarsjóði, Uppbyggingarsjóði Austurlands, Hönnunarsjóði 2024 og Launasjóði Hönnuða.
Þau sem koma að verkefninu
Æðarbændur: Íris Indriðadóttir, Pétur Jónsson, Signý Jónsdóttir og Sigrún Ólafsdóttir.
Handverk: Sigmundur Páll Freysteinsson
Hönnun: Erindrekar & Sigmundur Páll Freysteinsson.
Dúnmatsmaður: Björgvin Björgvinsson
The exhibition focused on the importance of by-products. The starting point for the exhibition was secondary eiderdown, a by-product considered unsellable under Icelandic law. Given how unique eiderdown is for its warmth and insulation, it’s surprising that not all eiderdown is fully utilized.
The outcome of this project was classic outdoor clothing, made in Iceland, from secondary eiderdown and water- and windproof cotton. The design of the clothing line was inspired by the form and colors of the bird, and its immediate environment. The project designers are also eider farmers, so they have direct access to the raw material and a holistic overview of the process it undergoes. The products come with labels that show the process the product has gone through, care recommendations to extend the product's lifespan, advice to contact them if anything goes wrong, who collected the down, who cleaned it, who designed and sewed it, and other details that make the product fully transparent.
Secondary eiderdown is not useless; it shares many of the qualities of first-class down: it is warm, light, and insulating. However, it does not pass quality control, for example, if microfibers of moss, lupine, or lyme grass are not removed during the cleaning process, making it unsellable. Down specialists ensure the quality of eiderdown, but only first-class certified down can be legally sold.
About 90% of the eiderdown produced annually worldwide comes from Iceland, so there is specialized knowledge in eider farming in this country. Despite this, product development has been limited, and most eiderdown is exported as raw, unprocessed material. This project emphasizes on increasing knowledge creation in the full processing of eiderdown, from nest to product. At the same time, secondary eiderdown is given a purpose, whereas until now, eider farmers have been told to store such down in storage.
The project has been in development since 2022 and has received financial support from Hvatasjóður Seyðisfjarðar, the 2023 Design Fund, Fræ Technology Development Fund, the East Iceland Development Fund, the 2024 Design Fund, and the Designer Salary Fund.
People involved
Eider farmers: Íris Indriðadóttir, Pétur Jónsson, Signý Jónsdóttir og Sigrún Ólafsdóttir.
Craftsmanship: Sigmundur Páll Freysteinsson
Design: Erindrekar & Sigmundur Páll Freysteinsson
Quality inspection: Björgvin Björgvinsson